Ҫитес суйлавра ҫӗнтерес тесе тапаҫланакансенчен хӑшӗсен ҫывӑрсан та ыйхӑ килмест пулӗ. Вӗсем ҫине тӑрсах унта та кунта ҫитеҫҫӗ, ӑна та кӑна уҫаҫҫӗ, саламламаллине саламлаҫҫӗ, пуҫ таймалла ҫӗрте пуҫ таяҫҫӗ, йӑл кулмалла чух йӑл кулаҫҫӗ. Кандидатсем ватӑсемпе тата ачасемпе ӑшшӑн калаҫнине фотографӗсем те наччасрах сӑн ӳкерсе илеҫҫӗ. Мӗн тӑвӑн, политикӑра та реклама кирлӗ.
«Наблюдатель» (чӑв. Сӑнавҫӑ) общество юхӑмӗ хӑйсене ытла та хастаррӑн, ҫине тӑрсах кӑтартакансене ырламасть. Вӑл Ҫӗнӗ Шупашкарти ача пахчисем тата шкулсем тӑрӑх ҫаврӑнса тухнӑ та политика сӗмӗллӗ реклама пур тесе пӗтӗмлетнӗ. Шкулсенче те, ача пахчисенче те политика реклами сӗмӗллӗ агитматериал ҫакӑнса тӑрать-мӗн. Юхӑм ертӳҫи Алексей Глухов пӗлтернӗ тӑрӑх, кун пирки Ҫӗнӗ Шупашкарти прокуратурӑна пӗлтернӗ. Ҫывӑх вӑхӑтра хастарсем Шупашкарти шкулсемпе ача пахчисене те пӑхса ҫаврӑнасшӑн.
Ҫӗнӗ Шупашкарта 500 ҫын ҫӗнӗ хваттере пурӑнма куҫаймаҫҫӗ. Сӑлтавӗ — ҫӗнӗ ҫурта халӗ те хута ярайманни.
Кун пирки ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ирттернӗ канашлура та калаҫнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарти «Юханшыв бульварӗ» микрорайонта виҫӗ ҫӗнӗ ҫурта темиҫе ҫул ӗнтӗ тӑваҫҫӗ.
Ҫуртсене 2014 ҫултах хута яма шантарнӑ. Анчах пӗрремӗш ҫурчӗ те 90 процент чухлӗ ҫеҫ хатӗр. Иккӗмӗшне 10-мӗш хут таран хӑпартнӑ. Виҫҫӗмӗшне тума тытӑннӑ кӑна-ха.
Строительство организацийӗ «ҫывӑрнӑ» вӑхӑтра 500 яхӑн ҫын кунӗн-ҫӗрӗн ку ыйту пирки шухӑшлать, ҫӗнӗ хваттер уҫҫине кӗтет. Пӗтӗмпе 504 килӗшӳ тунӑ-мӗн, ҫынсем 508 миллион тенкӗ укҫа хывнӑ. Подрядчик укҫа пухсан та мӗншӗн хӑйӗн тивӗҫнӗ пурнӑҫламанни — пысӑк ыйту.
Компани вара строительствӑна ҫитес вӑхӑтра ҫӗнӗрен пуҫӑнасси пирки калать. Стройкӑна вӗсем виҫӗ ҫулта туса пӗтерме шантараҫҫӗ. Ҫапла, шантарнине виҫӗ ҫул кӗтеҫҫӗ. Ытларах мар пулсан…
Ҫӗнӗ Шупашкарти 17-мӗш ача пахчине Пӗрремӗш каналпа кӑтартӗҫ. Ачасене экологи тӗлӗшӗнчен воспитани пани федераци каналӗн журналисчӗсене кӑсӑклантарнӑ.
«Чебурашка» ача пахчинче ҫитӗнекен ӑрӑва экологи воспитанийӗ парас тӗлӗшпе нумай ӗҫлеҫҫӗ. Ҫуркунне пахчара шӑнкӑрч вӗллисем ҫакнӑ. Пӗчӗк экологсем минипитомникре лартнӑ чӑрӑшсене те тӑрӑшсах пӑхса тӑраҫҫӗ.
Ачасем ҫуркунне тухнӑ пирвайхи ӳсентӑранпа, хурт-кӑпшанкӑпа кӑсӑкланаҫҫӗ. Тӗкӗрҫ рашчинче те час-часах пулаҫҫӗ вӗсем.
Ҫӗнӗ Шупашкарти «Чебурашка» ача пахчинче шӑпӑрлансене экологи тӗлӗшӗнчен воспитани пани пирки «Ырӑ ир» кӑларӑмра кӑтартӗҫ.
Ҫӗнӗ Шупашкар ҫывӑхӗнчи дачӑри ҫуртсем ҫырманалла ишӗлеҫҫӗ. Шупашкар район администрацийӗн хыпарӗ савӑнтармасть — ҫӗр малаллах йӑтӑнать.
Муниципалитетра шар курнӑ ҫынсен тӑкакне саплаштарма укҫа ҫук-мӗн. Специалистсем ку ыйтупа ЧР Ҫутҫанталӑк пурлӑхӗсен тата экологи министерствине ҫитме сӗнеҫҫӗ.
Ака уйӑхӗн 29-мӗшӗ тӗлне «Заря» дачӑра 3 ҫурт шар курнӑ. Ав Ольга Гаврилова ҫемйипе ку лаптӑкпа 30 ытла ҫул усӑ курать. Халӗ сезон ҫывхарать, анчах дача ҫукпа пӗрех унӑн.
Ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче халӑхпа пуху ирттерме палӑртнӑ. Мӗнле йышӑну тӑвӗҫ вӗсем — хальлӗхе калама хӗн.
Чӑваш Енре тӳрех ултӑ професси конкурсне пӗтӗмлетнӗ. Вӑл икӗ тапхӑрпа иртнӗ: муниципалитет тата республика шайӗнче.
Ҫӗнтерӳҫӗсене ака уйӑхӗн 26-мӗшӗнче палӑртнӑ. Мала тухнисене укҫан хавхалантараҫҫӗ. Кӑҫал «Ҫулталӑкри чи лайӑх вӗрентекен» ята Муркаш шкулӗнче вырӑс чӗлхипе литературине вӗрентекен Алина Паладьева тивӗҫнӗ. Ӑна 150 пин тенкӗ преми панӑ.
«Ҫулталӑкри чи лайӑх воспитатель» ята Ҫӗнӗ Шупашкарти «Чебурашка» ача пахчинчи Татьяна Шавикова илнӗ. Куншӑн 100 пин тенкӗ парӗҫ. Ытти номинацире 50 пин тенкӗ парӗҫ. Куславккари 3-мӗш шкул вӗрентекенӗ Ольга Полозова «Чи лайӑх класс ертӳҫи» пулса тӑнӑ.
Кӑҫал «Ҫулталӑкри чи лайӑх социаллӑ педагог» ята Шӑмӑршӑ шкулӗнчи Ирина Ревунова тивӗҫнӗ. «Ҫулталӑкри чи лайӑх педагог психолог» — Ҫӗнӗ Шупашкарти 1-мӗш ача сачӗн психолог педагогӗ Елена Визгина.
ЧР Ҫамрӑк педагогсен канашӗ пуҫарӑвӗпе кӑҫал «Педагогика дебючӗ» республика конкурсӗ пӗрремӗш хут иртнӗ. Унта Ҫӗмӗрлери 8-мӗш гимназире ют чӗлхе вӗрентекен Екатерина Солдатова ҫӗнтернӗ.
Ку ачасем хӑрушлӑхран, ҫӳллӗшӗнчен хӑрамаҫҫӗ ахӑртнех. Хӗрачасем ҫӳллӗ ҫурт тӑррине хӑпарса селфи тунӑ. Вӗсене иртен-ҫӳрен асӑрханӑ та полицие чӗннӗ.
Ку хыпара Эльвира Емельянова «Про Город» хаҫата пӗлтернӗ. Вӑл хӗрачасем Тӗкӗрҫ ращинчи 4-мӗш ҫурт тӑрринче селфи ӳкерӗннине асӑрханӑ.
Хӗрарӑм ҫав ҫурта хирӗҫ пурӑнать. Ачасем ҫурт тӑрринче ҫӳренине икӗ кун курнӑ вӑл. 13–14 ҫулсенчи пек курӑнаканскерсем ҫурт тӑрринче чылай ҫӳренӗ, унтан хӗррине пырса сӑн ӳкерӗннӗ. Хӗрарӑм тек чӑтайман — полицие шӑнкӑравланӑ.
Ҫурт тӑрринче шкул ачисем ҫӳренине управляющи компанине тӳрех пӗлтернӗ.
Шупашкарта тата Ҫӗнӗ Шупашкарта килсӗр-ҫуртсӑр чӗрчунсене вӑхӑтлӑх усрамалли ҫуртсем тӑвасшӑн. Шупашкар хула депутачӗсем ҫак тӗллевпе 3 миллион тенкӗ уйӑрма пӑхса хӑварнӑ.
Хуҫасӑр чӗрчунсене Сӗнтӗрвӑрри шосси хӗрринчи йӑлари хытӑ каяшсен хупӑннӑ свалки ҫывӑхӗнче уҫасшӑн.
«Тыт та персе пӑрах е эмел парса вӗлер», — тесе касса татма пулать-ха килсӗр-ҫуртсӑр йытӑ-кушак пирки. Анчах Чӑваш Енре йышӑннӑ 204-мӗш номерлӗ йышӑну апла тума чарать. Унта хуҫасӑр чӗрчунсене ятарлӑ пунктсене тытса кайса вӗсен хуҫи тупӑниччен 6 уйӑх тытма пӑхса хӑварнӑ.
Йытӑ-кушака, чӗрчунсене шеллекенсем, вӗсене хутӗлекенсем асӑннӑ йышӑнӑва та ырласах каймаҫҫӗ-мӗн-ха. Хайхисен шучӗпе хуҫи пуррипе ҫуккине тытса кайнӑ чухне палӑртма май ҫук. Апла-и, капла-и, анчах ака уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта та чӗрчунсен приючӗн проектне хӑтланӑ.
Маларах эпир Ҫӗнӗ Шупашкарта зоокӗтес уҫни пирки пӗлтернӗччӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкар ҫыннисене савӑнӑҫлӑ хыпар хӑпартлантарнӑ. Хулара зоопарк уҫӑлнӑ.
Унта килти тата тискер чӗрчунсене курма май пур. Пӗтӗмпе зоопаркра 20 яхӑн чӗрчун кӗтес тупнӑ. Зоокӗтес ака уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Тӗкӗрҫ ращинче савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫӑлнӑ.
Зоопарка килекенсем кашкӑра, ашака, тилле, кроликсене, поние, сысна ҫурисене, кӑрккасене, чӑхсене, автана, сурӑхсене, качака путеккине, йӗкехӳрене курма пултарӗҫ. Мероприятие ЧР сывлӑх сыхлавӗн министрӗ Алла Самойлова та хутшӑннӑ.
Зоокӗтес уҫӑлнӑшӑн ачасем уйрӑмах савӑннӑ. Вӗсем халӗ чӗрчунсене ҫывӑхран курма, вӗсене сӑнама пултарӗҫ.
Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Олег Бирюков хальччен йышӑннӑ пукана пӑрахнине эпир ака уйӑхӗн 18-мӗшӗнче пӗлтернӗччӗ.
Аса илтеретпӗр, хӑшӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, кун пек пуласса сити-менеджер хӑй те кӗтмен пулать. Чӑн та, Ҫӗнӗ Шупашкарта тухса тӑракан «Грани» хаҫатра унччен темиҫе кун маларах Олег Бирюковпа «хӗрӳ лини» ирттерме палӑртса хунӑччӗ, ун пирки журналистсем анонсласа та ӗлкӗрнӗччӗ.
Спутник-хулари депутатсем хӑйсен лаврӑвӗнче сити-менеждер вӑхӑт ҫитичченех ӗҫе пӑрахас ыйтӑва пӑхса тухнӑ май ун вырӑнне кама шанассине те сӳтсе явнӑ. Тивӗҫе вӑхӑтлӑх Ольга Чепрасова пурнӑҫлӗ. Вӑл унччен хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн экономика тата финанс енӗпе тӑрӑшакан заместитель должноҫне йышӑннӑ.
Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче «Пӗтӗм чӑвашсен диктанчӗ» акци иртнӗ. Кӑҫалхипе вӑл тӑваттӑмӗш хут йӗркеленнӗ.
Кӑҫал диктанта Александр Артемьевӑн «Ҫӑкӑр хакӗ» хайлавӗн сыпӑкӗ тӑрӑх ҫыртарнӑ. Шупашкарта тӑватӑ вырӑнта диктант ҫырнӑ. Акцие шкул ачисем, журналистсем, вӗрентекенсем, студентсем, артистсем, вулавӑш ӗҫченӗсем, чиновниксем тата ыттисем хутшӑннӑ.
Шупашкарта диктанта 335 ҫын ҫырнӑ, Ҫӗнӗ Шупашкарта – 355 ҫын. Районсем те хастарлӑхӗпе палӑрнӑ. Патӑрьел районӗнче 592 ҫын пӗлӗвне тӗрӗсленӗ, Комсомольски районӗнче 426-ӑн алла ручка тытнӑ, Шупашкар районӗнче 695 ҫын диктант ҫырнӑ.
Акцие ака уйӑхӗн 29-мӗшӗнче пӗтӗмлетӗҫ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал акцие 6 пин ытла ҫын хутшӑннӑ. Пӗлтӗр — 4 305, 2014 ҫулта — 3 700, 2013 ҫулта — 2 300 ҫын диктант ҫырнӑ.
Аса илтерер: акцие «Хыпар» хаҫат, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ, И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ, И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУ, ЧР Вӗренӳ институчӗ, Чӑваш наци телекуравӗ, Чӑваш наци радиовӗ йӗркелет.
+13.3 °C