«Ача пахчинче ача вилме пултарать-и?» — тесе ыйтсан никам та: «Паллах!» — тесе татса хума хӑяймӗ. Чӑн та ӗнтӗ, ача пахчи вӑл производство лаптӑкӗ мар. Тепӗр енчен, производствӑра та ӗҫ хӑрушсӑрлӑхӗн правилине хытах пӑхӑнма тӑрӑшаҫҫӗ.
Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, Ҫӗнӗ Шупашкарти ача пахчинче 3 ҫулти шӑпӑрлан вилнӗ. Инкек пулса иртнӗ хыҫҫӑнах «Pro Город» текен хаҫат хыпарланине ӗненсен, ун пирки Чӑваш халӑх сайчӗ те ҫырнӑччӗ, пӗчӗк арҫын ача верандӑра тӑнӑ чух хырӑм ҫине персе аннӑ.
Паян ку хыпара РФ Следстви комитечӗн республикӑри следстви управленийӗ те пӗлтерчӗ. Унта хальлӗхе нимех те уҫӑмлатман-ха. «Ҫӗнӗ Шупашкарти ача пахчисенчен пӗринче уҫӑлма тухсан 3 ҫулхи ача хырӑм ҫине ӳкнӗ», — тесе ҫырнӑ унта. Пӗчӗкскер персе аннине воспитатель тӳрех асӑрханӑ, ӑна вӑл медицина сестрин пӳлӗмне йӑтса кӗнӗ, унтан васкавлӑ пулӑшу чӗннӗ. Вырӑна пырса ҫитнӗ васкавлӑ пулӑшу тухтӑрӗсем те пӗчӗкскерне ҫӑлса хӑварайман — ҫакӑн пек пӗтӗмлетӳ тума пулать тӗпчевҫӗсен типӗ хыпарне тишкерни тӑрӑх.
Ҫӗнӗ Шупашкарти ача пахчинче виҫӗ ҫулти арҫын ача вилни пирки пӗлтернӗччӗ. Ку ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче пулнӑ. Ача мӗншӗн сывлама чарӑнни ун чухне паллӑ марччӗ.
Халӗ пӗчӗкскер хырӑм ҫине ӳкнине пӗлтереҫҫӗ. Ачасем урамра вылянӑ чухне пулнӑ ку. Воспитатель пӗчӗкскер ӳкнине тӳрех асӑрханӑ та ӑна медсестра патне илсе кайнӑ. Васкавлӑ медпулӑшу тухтӑрӗсем реанимаци мероприятийӗсем ирттернӗ пулин те арҫын ачана ҫӑлма май килмен.
Ача мӗншӗн вилнине экспертиза палӑртӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл нимӗнпе те чыхӑнса кайман. Ӑна хӗненӗ, ҫапнӑ йӗр те ҫук. Ку ӗҫе РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн ертӳҫи тӗрӗслесех тӑрӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти пӗр ача пахчинче шӑпӑрлан вилнӗ. Ку ӑнсӑртран пулнӑ.
Ача виҫӗ ҫулта ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче ачасем урама уҫӑлма тухнӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ачана никам та пусмӑрласа вӗлермен.
Воспитатель те унтах пулнӑ. Виҫӗ ҫулти арҫын ача верандӑн карлӑкӗ ҫинче тӑнӑ. Вӑл ӑнсӑртран ӳкнӗ.
Мӗн пулса иртнӗ? Хальлӗхе никам та пӗлмест. Анчах вырӑна ҫитнӗ васкавлӑ медпулӑшу пӗчӗкскере ҫӑлайман.
Халӗ ку ӗҫе уҫӑмлатаҫҫӗ.
Муркаш районӗнчи Москакасси ял тӑрӑхӗн территорийӗнче вырнаҫнӑ ҫӗр лаптӑкӗсенчен пӗрне, пурӗ 529830 тӑваткал метра, Ҫӗнӗ Шупашкара пама йышӑннӑ. Кун пирки калакан ӗҫлӗ хута республикӑн Министрсен Кабинечӗн ертӳҫи Иван Моторин ӗнер алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. 324-мӗш номерлӗ хушӑва премьер-министр алӑ пуснӑ, паян ӑна Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ сайтӗнче, Министрсен Кабинечӗн страницинче, вырнаҫтарнӑ.
Патшалӑхӑн пурлӑхӗ шутланнӑ ҫӗре Ҫӗнӗ Шупашкара муниципалитет харпӑрлӑхне парассине «О Кабинете Министров Чувашской Республики» (чӑв. Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ ҫинчен) республика саккунӗн 14-мӗш статйипе килӗшӳллӗн йышӑннине пӗлтернӗ.
Асӑннӑ 529830 таткал метр лаптӑк ҫӗрӗн кадастр номерӗ — 21:17:000000:4797.
Ҫӗре ҫӗнӗ шупашкарсем мӗн тӗллевпе усӑ курассине йышӑнура каламан.
Шупашкар хула кунӗнче «Стрижи» (чӑв. Вӗршӗнсем) пилотаж ушкӑнӗ кӑҫал та килӗ. Хальхинче пилотсем ҫӗнӗ программӑпа килме шантараҫҫӗ.
«Стрижи» ушкӑн республикӑн тӗп хулин кунне уява килессине Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов эрнесерен иртекен паянхи планеркӑра пӗлтернӗ. Кӑҫалхинче тӑватӑ самолет мар, улттӑн пулӗҫ.
Аса илтеретпӗр, пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗн 13-мӗшӗнче пилотаж ушкӑнне Шупашкар аэропортӗнче хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов кӗтсе илнӗччӗ. «Стрижи» тӳперен аниччен Шупашкар тата Ҫӗнӗ Шупашкар ҫийӗн вӗҫсе ҫаврӑннӑччӗ. Пилотаж ушкӑнне Шупашкарта ҫӑкӑр-тӑварпах кӗтсе илнӗччӗ. Леонид Черкесов кашни пилота ыталанӑччӗ. Музыка ансамблӗ наци юррине юрласа тата ташласа кӑтартнӑччӗ.
РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн Ҫӗнӗ Шупашкарти пайӗ Шупашкар районӗнчи тата тепӗр ял тӑрӑхӗн экс-пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Хальхинче — Вӑрман Ҫӗктер ял тӑрӑхне чылай ҫул ертсе пынӑ ҫын тӗлӗшпе. Ӑна ӗҫ вырӑнӗпе ытлашши усӑ курнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Тӗпчевҫӗсен шучӗпе экс-пуҫлӑх 2010 ҫулта ҫӗр лаптӑкӗпе ҫыхӑннӑ суя хут хатӗрленӗ. Унпа килӗшӳллӗн вӑл Вӑрманкассинчи 0,15 гектара хӑйӗн ял ҫыннине уйрӑм хушма хуҫалӑх тытма уйӑрса панӑ. Лешӗ кайран лаптӑка сутса янӑ.
РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн ертӳҫин аслӑ пулӑшуҫи Олег Дмитриев пӗлтернӗ тӑрӑх, 2015–2016 ҫулсенче асӑннӑ районта ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсем пулнӑ тата пӗр ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗнче тӑрӑшнӑ темиҫе ҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫсем пуҫарнӑ. Ку шутра Лапсар, Сарапакасси, Кӑшавӑш, Атайкасси ял тӑрӑхӗсене асӑннӑ.
Ҫак кунсенче Раҫҫей Федерацийӗн коммунистсен партийӗн регионти организацийӗ отчетпа суйлав конференцийӗ ирттернӗ. Хальхинче те Чӑваш Енри рескомӑн пӗрремӗш секретарӗ пулма Валентин Шурчанова шаннӑ.
Сӑнавҫӑсем палӑртнӑ тӑрӑх, ҫӗнтерме ӑна ҫӑмӑлах пулман. «Малтанласа кандидатсене тӗплӗн «тасатма» тивнӗ, кун валли оппозиционерсене сирнӗ», — тесе ҫырать, сӑмахран, Александр Белов журналист.
Суйлав ҫывхарнӑ май политиксен хушшинче ӑнланманлӑхсем сиксе тухнине, пӗр парти пайташӗсем те пӗр-пӗринпе хӑш чух тем пайлама тытӑннине эпир коммунистсен тӗслӗхӗпе маларах пӗлтернӗччӗ-ха. Аса илтеретпӗр, пуш уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта пуху ирттернӗ чух коммунистсем йӗрке хуралҫисене чӗннӗччӗ.
Кӑҫалхи кӗркунне РФ Патшалӑх Думине тата Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашне депутатсен суйлавӗ иртмелле. Унччен вара Раҫҫейри чи пысӑк партисенчен пӗри, «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей», парти ячӗпе суйлава тухакансен хушшинче сасӑлав ирттерет. Ӑна ют чӗлхерен йышӑннӑ сӑмахпа каласан, праймериз тени пулать. Праймериза хутшӑнакансем те хастаррине палӑртмалла. Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн вице-спикерӗн Николай Маловӑн, акӑ, хӑйӗнпе пӗр пек хушаматлӑ виҫӗ кандидатпа кӗрешме тивӗ. Етӗрнери 9-мӗш суйлав округӗнче праймериза тата тепӗр виҫӗ Малов хутшӑнма шут тытнӑ иккен. Вӗсен хушшинче ӗҫсӗр ҫын та, усламҫӑ та, ҫар оркестрӗн дирижерӗ те пур.
Маларах эпир «Наблюдатель» (чӑв. Сӑнавҫӑ) общество юхӑмӗ Ҫӗнӗ Шупашкарти ача пахчисем тата шкулсенче политика сӗмӗллӗ реклама пуррине асӑрханине, ҫавӑн пирки Ҫӗнӗ Шупашкарти прокуратурӑна пӗлтернине хыпарланӑччӗ.
Дарья Адюкова усал шыҫӑпа чылай вӑхӑт кӗрешнӗ. Вӑй пур таран парӑнтарма тӑрӑшнӑ вӑл ҫак амака. Шел, ҫамрӑкскер ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗнче куҫне яланлӑхах хупнӑ.
Даша Германире сипленнӗ. Ӑна пулӑшмашкӑн ырӑ чунлӑ ҫынсем укҫа та пухнӑ. Пурте вӑл сываласса шаннӑ. Анчах…
Даша 1997 ҫулхи пуш уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫуралнӑ. 2014 ҫулта 6-мӗш гимназирен вӗренсе тухнӑ. Вӑл И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн информатикӑпа шутлав техникин факультетӗнче 2-мӗш курсра ӑс пухнӑ. ЧПУшӑн чылай ӗҫ тунӑ вӑл. Пике тӗрлӗ конкурса хутшӑннӑ. Ҫемьере — пӗртен пӗр хӗр.
Ҫитес суйлавра ҫӗнтерес тесе тапаҫланакансенчен хӑшӗсен ҫывӑрсан та ыйхӑ килмест пулӗ. Вӗсем ҫине тӑрсах унта та кунта ҫитеҫҫӗ, ӑна та кӑна уҫаҫҫӗ, саламламаллине саламлаҫҫӗ, пуҫ таймалла ҫӗрте пуҫ таяҫҫӗ, йӑл кулмалла чух йӑл кулаҫҫӗ. Кандидатсем ватӑсемпе тата ачасемпе ӑшшӑн калаҫнине фотографӗсем те наччасрах сӑн ӳкерсе илеҫҫӗ. Мӗн тӑвӑн, политикӑра та реклама кирлӗ.
«Наблюдатель» (чӑв. Сӑнавҫӑ) общество юхӑмӗ хӑйсене ытла та хастаррӑн, ҫине тӑрсах кӑтартакансене ырламасть. Вӑл Ҫӗнӗ Шупашкарти ача пахчисем тата шкулсем тӑрӑх ҫаврӑнса тухнӑ та политика сӗмӗллӗ реклама пур тесе пӗтӗмлетнӗ. Шкулсенче те, ача пахчисенче те политика реклами сӗмӗллӗ агитматериал ҫакӑнса тӑрать-мӗн. Юхӑм ертӳҫи Алексей Глухов пӗлтернӗ тӑрӑх, кун пирки Ҫӗнӗ Шупашкарти прокуратурӑна пӗлтернӗ. Ҫывӑх вӑхӑтра хастарсем Шупашкарти шкулсемпе ача пахчисене те пӑхса ҫаврӑнасшӑн.
+1.3 °C